Зөвлөл, хороод
Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын Үндэсний зөвлөл Үндэсний тээврийн хороо
төрийн үйлчилгээ
авто зам авто тээвэр Төмөр зам, далайн тээвэр Иргэний нисэх Тусгай зөвшөөрөл Нээлттэй мэдээлэл Нээлттэй өгөгдөл салбарын шагнал Өргөдөл, гомдол Онлайн сургалт

Зам, тээврийн сайд М.Зоригт: Агаарын тээврийн салбар хүнд байдалд орчихжээ

2015/09/28
Зам, тээврийн сайд М.Зоригт: Агаарын тээврийн салбар хүнд байдалд орчихжээ

 

-Танд баяр хүргэе. Сайдын албыг аваад удаагүй байна. Бусад яамдын сайд нарыг бодвол нэлээд нээлттэй, бас тэгээд зоримог ажлуудыг хийж эхэлж байх шиг?

-Баярлалаа.  Улс орны эдийн засгийн судас болж байдаг зам, тээврийн салбарын нарийн нийлмэл, хариуцлагатай албыг тэргүүлэх үүргийг аваад цөөн хэд хонож байна. Авто зам, төмөр зам, иргэний нисэхийн салбарын удирдлага, мэргэжилтнүүдтэйгээ байнга уулзаж зөвлөлдөн тухайн салбарын системд нөлөөлөхүйц гол асуудлууд дээр анхаарлаа хандуулан ажлаа эхэлж байна.

 

-Би тантай иргэний нисэхийн салбарын талаар тэр тусмаа амин чухал агаарын тээврийн тухай яримаар байна. Том нутаг дэвсгэртэй, далайд гарцгүй манай орны хувьд агаарын тээвэр онцгой үүрэг гүйцэтгэдэг гэж боддог. 2017 онд Японы хөнгөлттэй зээлээр баригдаж байгаа шинэ нисэх буудал ашиглалтад орж агаарын тээврийн үйлчилгээ нэмэгдэнэ, илүү сайн болно гэсэн хүлээлт байгаа?

-Японы Засгийн газраас 650 орчим сая долларын хөнгөлөлттэй зээл авч Хөшгийн хөндийд шинэ нисэх буудал барьж байгаа. Надад өгсөн мэдээгээр уг төслийн ажлын гүйцэтгэл 60 орчим хувьтай явж байгаа юм байна. Манай талаас  барих үүрэг хүлээсэн нисэх буудлын захиргааны байшин, газрын тоног төхөөрөмжийн байр, ачааны терминалын ажлыг өнөө хүртэл эхлүүлээгүй байсныг шийдвэрлэлээ. Шинэ нисэх буудлыг анхнаас нь үр ашигтай ажиллуулж, үйлчлүүлэгчдийн сэтгэлд нийцэж олон улсын стандартад хүрсэн үйлчилгээ нэвтрүүлэх зорилгоор удирдлагыг Японы компаниар хийлгэхээр шийдвэрлэсэн юм билээ. Энэ ажлыг хийж гүйцэтгэхээр Японы талаас судалгааны баг ажиллуулж байгаа. Тэд манай холбогдох хүмүүстэй уулзаж хийсэн судалгаагаа танилцуулж яваа. Шинэ нисэх буудал дээрх үйлчилгээний тариф, хураамжууд одоо мөрдөгдөж байгаагаас өснө.

 

-Тухайлбал?

-Нисэх буудлын хураамжид олон улсад нисэх зорчигч 12 орчим доллар төлж байгаа бол 25 болох, орон нутагт 2,6 орчим доллар төлж байгаа бол 5 доллар болох жишээтэй. Нисэх онгоцны буулт хөөрөлтийн хураамж олон улсын онгоцуудад дундчаар 36 хувь, орон нутгийн онгоцуудын хувьд одоогийнхоос гурав дахин өсөхөөр төлөвлөж байна. Шинэ нисэх буудлын талбайн түрээс ч нэлээд нэмэгдэнэ. Энэ нь эргээд нисэх компаниудын зардлыг өсгөж тэд үүнийг тийзийн үнээ нэмэх замаар зохицуулахыг оролдоно. Улаанбаатараас Мөрөн хүртэл 150,000 төгрөг төлж явж байсан бол 180,000 болж өсөх нь. Гэтэл өвлийн улиралд Мөрөн рүү онгоц нисэхээ больсон байна. Шалтгаан нь 150,000 төгрөг төлж онгоцоор ниссэнээс хатуу хучилттай замаар автобусанд 38,000 төгрөг төлж 12 цаг давхиад хүрэхийг илүүд үзэх болсон. Ийм дүр зураг Өмнөговь зэрэг бусад ойрын аймгуудад ч байна. Тэгэхээр нэг талаас шинэ нисэх буудлын удирдлага 40 жилийн хугацаатай авсан зээлийг төлөх мөнгөө олох, сайн үйлчилгээ үзүүлэхээр үйлчилгээний төлбөрөө нэмэх, нөгөө талаас одоо байгаа онгоцны тийзийн үнийг өндөр байна гэж үзээд газраар явах болсон иргэдийн бололцоо хүчтэй зөрчилдөж эхэлнэ. Бас дээр нь Хөшгийн хөндий хүртэл 50 гаруй км шүү дээ.

 

-Хэдийгээр менежмент нь гадаадын хүмүүс боловч шинэ нисэх буудал төрийн өмчийнх шүү дээ. Эдийн засгийн байдал, иргэдийн худалдан авах чадварыг харгалзан төрөөс энэ тал дээр анхаарч хөнгөлөлт үзүүлэх ёстой юм биш үү?

-Одоогийн “Чингис хаан” нисэх буудал яг ийм зарчмаар ажиллаж ирсэн. Өөрөөр хэлбэл нисэх компаниудад маш их хөнгөлөлттэй үйлчилгээ үзүүлдэг. Гэсэн хэдий ч олж байгаа орлого нь энэ том байгууламжийн урсгал зардлыг ч хааж чадахгүй байна. Эргээд л дээгүүр өнгөрөлтийн орлогыг дахин хуваарилах зарчмаар явж байна. Бүртгэлийн цэгүүд нь цөөн, 2-3 онгоц зэрэг буух эсвэл явах болохоор зай багтаамж нь хүрэлцдэггүй, ачаа тээшний умгар талбайгаас болж зорчигч тээшээ удаан хүлээж зогсож байна шүү дээ. Би ядаж эхний зорчигч онгоцоос буугаад 15 минутын дотор ачаа, тээшээ аваад гардаг болгооч гэж шаардлага тавьж байгаа. Гэтэл шинэ нисэх буудал дээр энэ бүхэн шийдэгдэнэ. Зорчигч бүртгэлийн 16 цэг ажиллана. Ачаа тээшийг түгээх систем улам шуурхай боловсронгуй болно. Дэлхийн олонхи том буудлуудтай харьцуулахад цөөн онгоц үйлчлүүлэх нисэх буудлаа бүх зүйлээ өөрсдөө даа гээд хаяж болохгүй. Улс эсвэл Улаанбаатар хотоос зохих татаас, санхүүгийн дэмжлэг өгөх нь зүйтэй байх. Гэхдээ юмыг аль болох бизнесын зарчмаар нь, илүү үр ашигтай явуулж байх нь зүйтэй шүү дээ.

 

-Онгоцны билетийн үнэ өсөх магадлал үүсч байна. Ер нь одоо манайд байгаа МИАТ,Аэро Монгол, Хүннү Эйр компаниудын байдал ямар байна вэ. Тэд шинэ нисэх буудалд нүүж очих уу, хэрэв тэнд төвлөрөх бол нүүхэд хэр бэлтгэлтэй байгаа юм бол?

-МИАТ компани Иргэний Нисэхийн ерөнхий газраасаа салж бие даан үйл ажиллагаа явуулсаар 22 жил болжээ. Зах зээлийн зарчимд шилжээд гэсэн үг шүү дээ. Энэ хугацаанд алдагдал үүрч нисдэг байсан орон нутгийн нислэгээ хувьд шилжүүлж зөвхөн олон улсын нислэг үйлддэг болсон. Төрийн өмчийн компаниа төрөөс их анхаарч ирсэн. Эдийн засгийн зохицуулалтаар зах зээлийг нь тодорхой хэмжээгээр хамгаалж ирсэн, шинэ онгоцууд авахад нь Засгийн газраас санхүүгийн баталгаа гаргаж өгсөн гэх мэт. Гэхдээ компани алдагдалтай ажиллаж байна. Сүүлд авсан “Боинг 767” шинэ онгоцны төлбөрт төлөх бараг 100 сая долларын үлдэгдэл байгаа. Би Сангийн яамтай ярьж эднийг зарим нэг төлбөрөөс чөлөөлөх хүсэлт гаргаад байна. Гэвч ингээд байдал сайжрахгүй, түр зуурын арга хэмжээ л болно. “Аэро Монгол”, “Хүннү Эйр” компаниуд 4-12 жил үйл ажиллагаа явуулж байгаа хэдий ч бас л өрийн сүлжээнд орчихсон, 23-25 жилийн настай “Фоккер 50” гэдэг зургаан онгоцоор нисэж байна. Энэ компаниудын нислэг эрс цөөрч одоо баруун хэдэн аймаг руу л арай тогтвортой нисэж байна. 2012 онд орон нутгийн нислэгээр 340,000 хүн үйлчлүүлж байсан бол 2014 онд 254,000 болж эрчимтэй буурсан байна. Дээр нь шинэ нисэх буудалд очсоноор зардал өсч тийзийн үнэ нэмэгдэх нь гарцаагүй болоод байна. Ер нь дүгнээд хэлэхэд энэ гурван компанийн санхүүгийн байдал хүндхэн байгаа.

 

-Шинэ нисэх буудал дээр онгоцны засвар үйлчилгээний ангар зэрэг байгууламж баригдах уу?

-Онгоцонд засвар үйлчилгээ хийдэг, өвлийн цагт онгоцоо оруулж дулаан хонуулдаг ангарын барилга одоогийн нисэх буудал дээр байгаа. Шинэ нисэх буудал дээр ангар барихад зориулсан талбай бусад дэд бүтэц нь байгаа. Үүнийг компаниуд өөрсдөө шийдвэрлэх юм. МИАТ компани том ангар барихаар ажиллаж байгаа юм билээ. Гэхдээ 60м х 60м талбайтай ангар барихад 15 орчим тэрбум төгрөг шаардагдана гэхээр энэ компаниудын хувьд асар их нэмэгдэл зардал шаардагдах нь ойлгомжтой. Энд ирээд ажигласан нэг зүйл маань компаниуд өөрсдөө бие дааж бүх зүйлээ шийдэх гэж хөрөнгө хүчээ тарамдуулаад байх шиг. Тухайлбал онгоцны засвар үйлчилгээ, газрын үйлчилгээ, шатахууны хангалт, хоолны хангалт бас бүх сургалтыг нэг дороо төвлөрүүлбэл зардал хэмнэгдэх боломжтой. Ер нь 3-5 онгоцтой гурван компанитай байснаас ирээдүйгээ, хөгжлөө бодож нэг хүчирхэг компанитай, тэр нь санхүүгийн чадавхитай, аюулгүй байдлаа сайн хангасан, улс төрөөс хол, жинхэнэ мэргэжлийн хүмүүсээр удирдуулсан байхаар нэн даруй зохион байгуулахгүй бол систем маань хямраад эхэлсэн байна. ИНЕГ-ын дарга сүүлийн дөрвөн жилд дөрвөн удаа солигдлоо, МИАТ-ийн удирдлагын багт гурюан удаа өөрчлөлт орлоо. ИНЕГ болон МИАТ компани илүү мэргэшсэн байгууллага, энд улс төрийн шахаагаар очоод нисэхийн нарийн ажлыг ойлгож авч явна гэж байхгүй. Тийм учраас би ИНЕГ-ын даргаар хуучин энэ салбарын сайд, “МИАТ” компанийн дэд захирал, захирлаар ажиллаж байсан Г.Нямдавааг томилсон. МИАТ-ийн хуучин захирал байсан Ц.Орхон ч салбартаа тэргүүлэх хэмжээний мэрэгжилтэн учраас би ажилд авсан нь шүүмжлэл дагуулж эхлээд байгаа. Олон чадварлаг мэргэжилтнүүд шийдвэр гаргах ажлаас хөндий явж байна шүү дээ.

 

-Та энэ компаниудыг нэгтгэж цоо шинээр бүх зүйлийг эхлэх тухай ярилаа. Ингэснээр байдал сайжирч агаарын тээвэр хөгжих үү. Бас шинэ нисэх буудлаар үйлчлүүлэх гадаадын нисэх компаниудын тоог яаж нэмэгдүүлэх вэ?

-МИАТ компани Монгол руу нисэж байгаа Солонгос, Турк, Орос, Хятадын дэлхийн хэмжээний том компаниудтай өрсөлдөж байна. Шинэ нисэх буудал ашиглалтад орсноор энд үйлчлүүлэх компанийн тоог ч нэмэх шаардлага гарна. Онгоц олон ирж байж орлого нэмэгдэнэ шүү дээ. Солонгос, Туркээс нислэгээ нэмэх хүсэлт байнга тавьж ирсэн байдаг. Над дээр Туркийн нислэгийг долоо хоногт таван удаа болгоё гэсэн санал орж ирсэн. Би шинэ нисэх буудал ашиглалтад орох үед тэр тухай ярьж болох юм гэсэн байр сууриа илэрхийлээд гаргасан. Японы “АНА”, Казахстаны “Эйр Астана” компаниуд удахгүй нисэж эхэлнэ гэсэн. Ингэхээр МИАТ-ийн өрсөлдөөн ширүүсч шинэ нөхцөл байдалд ажиллах шаардлага гарч ирнэ. Засгийн газар нэг талаас МИАТ-ийг хамгаалж нислэгийг хязгаарлаж болох ч нөгөө талаас шинэ нисэх буудлаар үйлчлүүлэгчдийн тоог нэмэх, агаарын тээврээр зорчигчдыг илүү хямд, олон нислэгээр хангах шаардлага бодитойгоор үүсч ирнэ. МИАТ эсвэл миний ярьсан Монголын нэг илүү хүчирхэг компани үүнд сайн бэлтгэгдсэн байх ёстой. Одоо бидэнд хоёр жил л байна. Нэгдсэн компанийг илүү чадварлаг удирдлагатай болгоё, мэргэжилтнүүд нь зөвхөн мэргэшлийн чадавхиараа сонгогдож ажилд ордог болъё, үйлчилгээгээ сайжруулъя, хүлээсэн үүргээ чин сэтгэлээсээ биелүүлдэг болъё. Одоогийн байгаа байдлаар бид удаан явахгүй, бусадтай өрсөлдөхгүй, ядаж нэг ч гэсэн гадаадад гаргадаг бүтээгдэхүүнээ дэлхийн стандартад нийцүүлье л дээ. Энд би Монголын олон улсын нислэгийг хэлж байгаа юм.

 

-Аймгаас сумдад явж байсан нислэгүүд зогсоод олон жил боллоо. Орон нутгийн иргэдээс энэ үйлчилгээг сэргээх хүсэлт их гаргадаг юм билээ. Та нэгдсэн нэг компанийг зөвхөн олон улс, Улаанбаатараас аймгуудын төв нисэх тухай л ярилаа. Сумдын нислэг дээрх Таны бодлыг сонсмоор байна?

-ИНЕГ-ын өмнөх удирдлага энэ талаар нэлээд их зүйл хийсэн юм билээ. Тооцоо судалгааг нь гаргаж бүр орон нутгуудаар явж иргэдтэй уулзан асуудлыг танилцуулсан байдаг. Үүнийг би маш их дэмжиж байгаа. Тухайлбал, Ховдоос Булган сум хүртэл, Чойбалсангаас Халх гол, Сүмбэр хүртэлх хол зайд онгоц л илүү тохирно. Сумдын тогтмол нислэг сэргээх төслөөр энд тохирох агаарын хөлгийн сонголтыг хүртэл хийчихсэн юм билээ. Одоо бидний дэмжлэг, хэрэгжүүлэх арга замыг л тодорхой болгох үлдэж байна.

 

-Одоо сумдад онгоц хүлээн авах зурвас талбай нь бэлэн байгаа юм уу. Бэлэн бус бол үүнийг хэрхэн яаж сэргээх вэ?

-Би ярилцлагын эхэнд иргэний нисэхийн салбараас өнөөдөр агаарын тээвэрлэлттэй холбоотой тулгамдсан асуудлуудыг ярья гэсэн тул аймаг,  сумдын нисэх буудлуудын талаар дараа дэлгэрэнгүй ярилцлага өгье гэж бодож байна. Зарчим бол тухайн сумын удирдлага, иргэдийн хурал сумын иргэдийн сайн сайхны төлөө, хөгжлийн төлөө санаа тавьж нисэх буудлаа өөрсдөө байгуулж, бэлэн болгоод агаарын тээвэрлэгч нарыг урьж нисгэдэг байх зарчимд шилжмээр байгаа юм. Нисэхийн холбоо, цаг агаарын тоног төхөөрөмжүүдийг нь би шийдвэрлэж өгөхөд бэлэн байна.

 

 

 

Зам, тээврийн сайд М.Зоригт: Агаарын тээврийн салбар хүнд байдалд орчихжээ  
Зам, тээврийн яам Facebook  

Сэтгэгдэл бичих:

Нэмэх